Bu yazıda yaşamın ilk yıllarındaki baş ve beynin büyüme hızının; plagiosefali ve brakisefali kafa şekil bozukluklarının meydana gelmesine, bozulmuş kafa şekillerinin düzeltilmesi için uygulanacak tedavi yöntemlerinin seçilmesine etkisi ve uygulanan tedavi yöntemlerinden alınan sonucu ne kadar değiştirdiği incelenmiştir.
12 ayında bir bebeğin kafatası hacimsel olarak bir yetişkin kafatasının %80’ine ulaşmıştır. Doğumla 24 ay arasında ise neredeyse büyümenin tamamlanmış olduğu gözlemlenir.
Bebeklerde kafatası büyüme eğrisi incelendiğinde baş çevresinde;
- 0-3 aylar arasında ayda 25 mm
- 3-6 aylar arasında ayda 10 mm
- 6-9 aylar arasında ayda 6-8mm
- 9-12 aylar arasında ayda 3mm
- 12-15 aylar arasında ayda 2mm büyüme gerçekleşir.
Bu değerlere bakıldığında doğumla beraber kafatasında meydana gelen büyümenin hızlı bir şekilde devam ettiği ancak zamanla yavaşladığı görülür. Günümüzde CDC’nin 30 Mayıs 2000’de yayınladığı Klinik Büyüme Tabloları/Yaşa Göre Baş Çevresi Tablosu kullanılarak bebeklerin rutin periyodik baş çevresi kontrolleri gerçekleştirilir.
https://www.cdc.gov/growthcharts/data/set1clinical/cj41l019.pdf
https://www.cdc.gov/growthcharts/data/set1clinical/cj41l020.pdf
Bu büyüme oranları ve persentil hesaplamalarıyla kafa deformasyonları arasındaki ilişki incelendiğinde anlamlı sonuçlar elde edilmektedir. Kafa şekil bozuklukları bebeğin baş çevresinin hızlı büyüdüğü dönemler olan 0-6 aylar arasında meydana gelir. Kafatası hızla büyürken bebeğin kafasının aynı yüzeyine uzun süre yatmasından dolayı Plagiosefali ve Brakisefali kafa şekilleri meydana gelebilir. Tamamen mekanik kuvvetlerin (yerçekiminin kafatasına etkisi) etkisiyle oluşan kafa deformasyonlarının başlıca çevresel sebepleri şunlardır:
- Yatış pozisyonu
- Prematüre doğum
- Küvez
- Tortikollis/SKM direnci
- Kontrol altına alınmamış hidrosefali
Doğumda mevcut olan çoğu kafa deformasyonu anne karnında veya doğum kanalından geçiş esnasında oluşur. Özellikle çoklu doğumlarda anne karnındaki kısıtlı alan ve forseps veya vakum destekli normal doğumlar deformasyonla doğrudan ilişkilidir. Erken doğan bebeklerde doğumdan sonra küvez ortamında deformasyon oluşma riski daha yüksektir. Eğer bebek kafatasının düzleşmiş bölgesine yatmaya devam etmezse bu deformasyonların çoğu yaşamın ilk birkaç ayında kendiliğinden iyileşir. Eğer bebek kafatasının düzleşmiş bölgesinde yatmaya devam ederse deformasyon da devam eder ya da başa etki eden yerçekimi kuvveti nedeniyle deformasyon şiddetlenir.
Deformasyon veya reformasyonun temel ilkeleri şunlara bağlıdır:
-Dokuların esnekliği
-Gelişim aşaması/ bebeğin yaşı
-Deforme edici veya doğrultucu kuvvetin süresi
* Prevention and management of positional skull deformities in infants. American Academy of Pediatrics Committee on Practice and Ambulatory Medicine, Section on Plastic Surgery and Section on Neurological Surgery Pediatrics (2003) 112 (1): 199–202.
https://doi.org/10.1542/peds.112.1.199
Kafa deformasyonlarının pozisyonlama ve yüzüstü aktivitelerle ortadan kaldırılması veya hafifletilmesi bebeğin 4.ayına kadar mümkündür. 4.aya kadarki dönem baş çevresi büyümesinin en hızlı gerçekleştiği ve bebeğin mobilitesini henüz kazanmaya başladığı dönemi kapsar. Bu yüzden 4 ayından küçük her bebek için hafif, orta veya aşırı şiddetteki kafa deformasyonunun düzeltilmesi için uygulanacak ilk yöntem pozisyon değiştirme ve yüzüstü aktiviteleri olmalıdır. Ancak STARSscanner 3D tarama sonrası alınan sayısal veriler ve ilgili ortez teknikerinizin bulguları ışığında bebeğinizin geçmişine ve ihtiyacına yönelik erken dönem ortez-kask tedavisi seçeneği söz konusu olabilir. Genellikle kafatası doğrultma ortezi için tıbbi gerekliliğinin saptanması antropometrik ölçümler ile kayıt altına alınmış yüzdeki asimetrinin yaygınlık derecesi, bebeğin kaç aylık olduğu ve hangi geleneksel yöntemin ne kadar ve nasıl denendiği faktörlerine bağlıdır.
4 ayından sonra bebek hareket kabiliyetini arttıracağından pozisyonlama yapmak mümkün olmayacak ve bu aydan sonraki baş büyüme hızı pozisyonlama ile düzelme için yetersiz kalacaktır. Genellikle 4 ayından sonra uygulanan pozisyon değiştirme uygulamalarından cevap alınamaz. Amerikan Pediatri Akademisi’nin tavsiyesine göre bebek 4 ayını geride bıraktıysa ve deformasyonun şiddeti orta veya aşırı olarak tespit edildiyse STARband Aktif Doğrultucu Ortez-Kask tedavisi endikedir.
Aktif Doğrultucu Kask tedavisine başlanması için ideal dönem 4-6 aylar arasıdır. 6 ayı geçirmeden tedaviye başlama kararı verilmelidir. Orta ve aşrı şiddetteki deformasyonlarda tam düzlemenin garanti edilmesi için yeterli baş büyümesini elde edeceğimiz aylar bu ayları kapsar. STARband, Aktif Doğrultucu Kask tedavisine ideal dönemde başlayan bebekler için deformasyonun şiddeti fark etmeksizin tam düzelmeyi %95 oranında garanti eder.
6 aydan sonra tedaviye başlanması söz konusuysa klinik hedeflere ulaşmak daha uzun sürecektir. Özellikle 12 aydan sonra kask tedavisine başlanıyorsa tedaviden alınacak sonuç belirsizdir. Baş büyümesi deformasyonu düzeltecek miktarda gerçekleşmeyeceğinden başarı garantisi verilmez.
